Sống đạo: Thất nghiệp dưới cái nhìn của Đức tin Công giáo

giolanh · 2/2/25

Xuân Ất Tỵ vừa sang, mang theo nhiều hy vọng vào một Năm thịnh vượng sung túc. Tuy nhiên, tình trạng ảm đạm về đời sống kinh tế những ngày cuối năm Giáp Thìn, số các doanh nghiệp giải thể không ngừng tăng trong năm 2024, cùng với tình trạng "thất nghiệp ổn định" báo hiệu một tương lai không mấy sáng sủa.

Lao động thất nghiệp ở Tp. HCM dẫn đầu cả nước. Ảnh: ttvlangiang.gov.vn

Thất nghiệp "ổn định"

Theo Tổng cục thống kê, tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động 9 tháng đầu năm 2024 không có nhiều biến động, được giữ ở mức 2,26%, giảm 0,02 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Theo đó, cả nước có 1,05 triệu người trong độ tuổi lao động thất nghiệp.

Dĩ nhiên, con số này không kể hàng trăm ngàn thanh niên thuộc diện xuất khẩu lao động, vì không thể kiếm được việc làm phù hợp trong nước, phải bán sức lao động ở các thị trường lao động nước ngoài.

Đó là chưa kể hàng triệu người phải làm thuê thời vụ, lúc có việc, lúc không, với đồng lương không đủ sống, và phải phiêu bạt nay đây mai đó.

phailamgi_Đầu Xuân Bàn về tình trạng thất nghiệp dưới cái nhìn của Đức tin Công giáo_1.jpg

Bức trang thất nghiệp trong xu hướng gia tăng. Ảnh: Cục Thống kê

Nỗi đau thất nghiệp

Dĩ nhiên, chẳng ai muốn thất nghiệp, vì "thất nghiệp, không được cần tới, khiến người ta thấy mình như bị tước mất phẩm giá." (Docat, # 134).

Về lâu dài, "thất nghiệp, hay phải phụ thuộc vào dịch vụ hỗ trợ của Nhà nước hoặc tư nhân trong một khoảng thời gian dài, sẽ làm suy giảm tự do và tính sáng tạo của một người, của gia đình người đó, và suy giảm các mối quan hệ xã hội của họ, gây ra nỗi thống khổ khủng khiếp về tâm lý và tinh thần, gây nên tình trạng nghi ngờ bản thân, bị xã hội loại trừ." (Bênêđíchtô 16, Bác ái trong Chân lý, # 25).

Nỗi thống khổ này có thể ảnh hưởng đến nhiều mặt trong cuộc sống của con người: từ cảm giác bất an về tương lai, đến những mối quan hệ gia đình bị căng thẳng khi không có đủ điều kiện sống. Bên cạnh đó, nó cũng làm suy yếu lòng tự trọng, nghi ngờ bản thân, khi mà con người cảm thấy họ không thể đóng góp gì cho xã hội hoặc cho gia đình của mình. (x. Docat, # 148)

Thất nghiệp cũng có thể dẫn đến các vấn đề xã hội nghiêm trọng như tội phạm, bạo lực gia đình, và căng thẳng tâm lý, thậm chí là trầm cảm. Thực tế này đặc biệt rõ ràng ở các thành phố lớn, nơi có sự cạnh tranh khốc liệt về công việc, và những người thất nghiệp cảm thấy bị bỏ lại phía sau trong một xã hội mà giá trị của con người thường bị đo lường qua công việc và sản phẩm mà họ có thể tạo ra.

phailamgi_Đầu Xuân Bàn về tình trạng thất nghiệp dưới cái nhìn của Đức tin Công giáo_cv2.jpg

Giới trẻ tìm kiếm việc làm trong thời kỳ thất nghiệp. Ảnh: Vneconomy

Quyền có việc làm

Trước vấn nạn thất nghiệp lan tràn khắp nơi, nhắc lại những qui định của bản "Công ước Quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa", Giáo hội Công giáo khẳng định "có công ăn việc làm" là "quyền cơ bản của con người." (Docat, # 148)

Vì thế, "tất cả các nguồn lực xã hội, doanh nghiệp, công đoàn, và chính trị, đều có nghĩa vụ phải phát huy quyền có việc làm, và theo đuổi mục tiêu là phải tạo đầy đủ việc làm cho dân chúng" (Ibid.)

Một chính phủ để dân thất nghiệp, tha hương cầu thực hoặc phải bán sức lao động của công dân trong chương trình xuất khẩu lao động, là một chính thể thất bại.

Do đó, người dân có quyền đòi chính phủ bảo đảm cho họ có một công việc xứng hợp với phẩm giá và năng lực bản thân, cũng như, qua công việc, đảm bảo cho người thợ và gia đình một cuộc sống xứng hợp với nhân phẩm của họ.

Ngoài ra, Giáo hội cũng mời gọi mỗi tín hữu cùng nhau hành động để tạo ra một xã hội công bằng, nơi mà mỗi người đều có công ăn việc làm, có cơ hội phát triển, và không ai bị bỏ lại phía sau.

Phải làm gì?

Docat 148: Có quyền được làm việc không?

Đối với đại đa số người dân, lao động thường là nguồn thu nhập duy nhất và quan trọng nhất. Nhưng không chỉ có vậy: làm việc là chiều kích thiết yếu của sự phát triển năng khiếu của con người và việc tham gia vào xã hội. Ngược lại, tình trạng thất nghiệp có nghĩa nghiêm trọng hơn chỉ là sự mất mát thu nhập vật chất. Tình trạng thất nghiệp thường có nghĩa là đơn độc, thiếu tự tin, mặc cảm xã hội và khuyết tật. Vì vậy, học thuyết xã hội của Giáo Hội đề cập đến quyền luân lý được lao động. Tất cả các lực lượng xã hội – các doanh nghiệp, các công đoàn lao động, các hoạt động chính trị – đều có nghĩa vụ cổ vũ quyền lao động này và theo đuổi mục đích sao cho toàn bộ dân chúng có việc làm.