Phỉ báng: Tội lỗi ít ai nhắc đến

[nannerl]

Thật dễ dàng để nghĩ xấu về người khác hơn là nghĩ tốt, nhưng "niềm vui tăm tối” đó đang tác động thế nào đến linh hồn chúng ta và xã hội?​

Có những lúc, tôi lại nhận ra Satan thực sự tinh vi đến mức nào, đặc biệt là trong Mùa chay.

Hãy xét đến một tội lỗi quỷ quyệt đã bén rễ và lan rộng trong thời đại mạng xã hội: phỉ báng. Tôi ngày càng chứng kiến nó nhiều hơn. Gần như không ai đề cập đến tội này hay những tổn hại mà nó gây ra—dù Đức Giáo hoàng đã nhiều lần nhấn mạnh về sự xấu xa cố hữu của hành vi ngồi lê đôi mách, một hành động có liên hệ mật thiết với phỉ báng. Ngài thậm chí còn so sánh nó với khủng bố.​

---

Ảnh: thuvienphapluat.vn​

Vậy phỉ báng nghiêm trọng đến mức nào? Hãy điểm qua một vài khía cạnh.​

Trước hết, Giáo lý Hội Thánh Công giáo dạy rằng phỉ báng là một tội phạm đến điều răn thứ tám:

#2477: Việc tôn trọng danh dự của người khác đòi hỏi chúng ta phải tránh mọi thái độ và lời nói có thể gây tổn hại bất công. Người ta mắc tội:​

• Phán đoán vội vã khi chấp nhận hoặc tin vào lỗi lầm luân lý của người khác mà không có đủ bằng chứng.​
• Phỉ báng khi tiết lộ lỗi lầm của người khác cho những ai chưa từng biết đến, mà không có lý do chính đáng.​
• Vu khống khi bịa đặt hoặc xuyên tạc sự thật, làm tổn hại danh dự người khác và tạo cơ hội cho những phán xét sai lầm.​

#2478: Để tránh phán đoán bất công, mỗi người nên cố gắng diễn giải lời nói, hành động của người khác theo hướng tích cực nhất có thể. Nếu không thể, hãy tìm cách hiểu quan điểm của họ. Nếu người đó hiểu sai, hãy sửa họ bằng tình yêu thương. Nếu vẫn chưa đủ, hãy tìm những cách thích hợp để giúp họ có một nhận thức đúng đắn hơn, để linh hồn họ được cứu rỗi.

#2479: Phỉ báng và vu khống hủy hoại danh dự và nhân phẩm của tha nhân. Danh dự là dấu chứng xã hội về phẩm giá con người, và mọi người đều có quyền tự nhiên đối với danh thơm tiếng tốt của mình. Vì thế, phỉ báng và vu khống vi phạm đức công bằng và đức bác ái.

Ảnh: Pexels​

Truyền thông cũng có trách nhiệm đặc biệt​

#2494: Việc thông tin nhờ các phương tiện truyền thông nhằm phục vụ công ích. Xã hội có quyền được biết những thông tin dựa trên sự thật, sự tự do, đức công bằng và tình liên đới.

#2495: “Điều cần thiết là mọi thành phần của xã hội cũng phải chu toàn các bổn phận công bằng và bác ái của mình trong lãnh vực này; vì vậy, họ cũng phải sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội để góp phần làm nên và truyền bá những dư luận lành mạnh.” Tình liên đới xuất hiện như hiệu quả của sự truyền thông chân thật và công bằng, và của việc tự do lưu hành các ý tưởng, là những điều cổ võ sự hiểu biết và tôn trọng tha nhân.

#2497: Chính vì nhiệm vụ của mình, những người có trách nhiệm về việc thông tin, khi phổ biến thông tin, có nghĩa vụ phục vụ chân lý và không được xúc phạm tới đức bác ái. Họ cũng phải cố gắng để vừa tôn trọng bản chất các sự kiện, vừa tôn trọng những giới hạn của việc phê phán các nhân vị. Họ phải tránh phỉ báng.

Ảnh: Canva​

Sám hối và sửa đổi​

Danh tiếng của một người đáng giá hơn cả của cải vật chất, và một hành động phỉ báng có thể phá hủy điều đó mãi mãi. Nhưng khác với tài sản, danh dự thường rất khó khôi phục. Cũng giống như việc trộm cắp đòi hỏi phải hoàn trả, sự phỉ báng cũng yêu cầu sự đền bù – một điều đôi khi không thể thực hiện được.

Trong Mùa Chay, khi mọi người thường nghĩ đến việc từ bỏ những thú vui, có lẽ đã đến lúc chúng ta cân nhắc một sự từ bỏ quan trọng hơn: từ bỏ thói quen làm tổn thương danh dự của người khác. Đây là hành động sám hối cần thiết và là một phần của lòng thương xót – điều mà Giáo hội luôn mời gọi chúng ta thực hành.

Hãy nhớ rằng, thay vì làm giảm giá trị của người khác bằng lời nói, chúng ta có thể nâng họ lên bằng sự tôn trọng và lòng nhân ái.​

---

Phải làm gì?​

Docat 109: Có những hình thức công bằng nào?

Công bằng phân phối là tương quan của một cộng đồng với những thành viên của nó. Công bằng phân phối giao phần xứng hợp cho mỗi người hay mỗi nhóm. Công bằng pháp lý là tương quan của các thành viên với một cộng đồng. Công bằng pháp lý đòi hỏi mỗi thành viên của một cộng đồng đóng góp phần thích hợp của mình. Công bằng giao hoán là tương quan giữa các bên bình đẳng: người bán hàng cần phải nhận được một giá thích hợp cho món hàng mình bán. Công bằng giao hoán quy định sự phân phối hàng hoá khắp thị trường trên thế giới. Các hình thức công bằng nói trên làm thành công bằng xã hội. Đấu tranh cho công bằng xã hội là sự mở rộng quan trọng của công bằng pháp lý. Trong khi công bằng pháp lý liên quan đến việc tuân thủ pháp luật và nhà nước pháp quyền, thì công bằng xã hội nêu lên vấn đề xã hội tổng thể. Sản vật của trái đất phải được chia phần đúng đắn. Những chênh lệch bất công giữa các cá nhân phải được cân bằng lại. Hơn nữa, phẩm giá của con người phải được tôn trọng. Đặc biệt trong các vấn đề kinh tế, con người không thể giản lược theo tính hữu dụng và tài sản của họ. Các chính sách mưu tìm hoà bình phải nhắm đến công bằng theo nghĩa rộng của từ này, đặc biệt khi liên quan tới vấn đề phân phối của cải một cách công bằng (GS 29). Sự phân phối của cải trên thị trường thế giới phải được hướng dẫn bởi công bằng giao hoán.​