Đức cha Phaolô Bùi Chu Tạo: Vị mục tử lãnh đạo giáo phận bằng Thư chung

[giolanh]

Chiều tối ngày lễ Thánh Phêrô và Phaolô Tông đồ 29/6/1954, trên bờ sông Vạc, đoạn chảy qua họ Thủy Cơ, xứ Trì Chính, một linh mục nhỏ thó đứng trên bờ chào tạm biệt Đức cha Tađêo Lê Hữu Từ và đoàn các linh mục tu sĩ lên đường di cư vào Nam. Sau đó, trong đêm, ngài quay gót trở về để cùng đoàn chiên Giáo phận chịu nhiều thương khó.​

Vị linh mục nhỏ thó, gầy yếu ấy là linh mục Phaolô Bùi Chu Tạo. Ngay sáng hôm đó, chính ngài đã xin Đức cha Lê Hữu Từ cho phép được ở lại với đoàn chiên.​

---

​

Vài hàng tiểu sử​

Đức cha Phaolô Bùi Chu Tạo sinh ngày 21/01/1909, trong một gia đình năm trai, hai gái, tại họ Tam Châu thuộc xứ Phúc Nhạc.

Năm 1921-1923, chú Tạo học Trường Thử tại Ba Làng. Sau mùa hè 1923, chú Tạo về Tiểu Chủng viện Phúc Nhạc. Năm 1929, mãn trường, thầy Tạo nhận bài sai về giúp cha cố Liêm, hồi đó đã đổi về làm chính xứ Yên Vân. Hai năm sau, thầy được gọi về học Triết lý và Thần học tại Đại Chủng viện Thượng Kiệm (1931-1937).

Chúa cho mọi bước đường trôi chảy. Ngày 13/3/1937, thầy Phaolô Tạo được Đức Giám mục Việt Nam tiên khởi Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng truyền chức linh mục tại Nhà thờ chính toà Phát Diệm.

Năm 1954, sau một số năm phục vụ Đền Đức mẹ Hằng Cứu Giúp ở chợ Nam Dân, cha Tạo chuyển về quê Tam Châu, lúc này đã trở thành giáo xứ.

Ngày 30/11/1956, ngài được Tòa thánh chính thức bổ nhiệm làm Giám quản địa phận Phát Diệm thay cho Đức cha Lê Hữu Từ đã di cư vào Nam.

Ngày 25/01/1957, lễ Thánh Phaolô (quan thầy của ngài), ngài bỏ Tam Châu về nhận chức giám quản tại Nhà thờ chính toà Phát Diệm.

Ngày 24/01/1959, Đức Giám quản được Toà Thánh bổ nhiệm làm giám mục hiệu toà Numidia. Tuy nhiên, do không được công nhận, nên ngài đã phải chịu chức Giám mục âm thầm tại nhà nguyện Tòa Giám mục Hà Nội, do Đức cố Hồng y Giuse Maria Trịnh Văn Căn chủ phong, ngày 26/4/1959, cùng với sự hiện diện của Đức Khâm sứ Tòa thánh John Dooley và một số linh mục, chủng sinh, giáo dân Phát Diệm. Ngài còn ở lại Hà Nội hơn một tháng để "chữa bệnh".

Tháng 6 năm 1959, ngài âm thầm trở về giáo phận và trong tư cách Giám mục, ngài chính thức ra mắt giáo dân ngày 15/8/1959, trong một thánh lễ đại trào tại nhà thờ chính tòa.

Đức cha Phaolo Bùi Chu Tạo yết kiến Đức Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolo II. Ảnh: Giáo phận Phát Diệm​

​

Lãnh đạo bằng Thư chung​

Ngay sau khi nhận giáo phận, Đức cha Phaolô đã mạnh dạn đi kinh lý các Giáo xứ theo qui định của Giáo phận.

Tuy nhiên, việc ngài chịu chức Giám mục "chui" không phép, việc ngài công khai truyền chức linh mục cho hai cha Giuse Trần Bá Vinh và Phaolô Phạm Văn Ven vào năm 1961, việc ngài gửi lá Thư chung tới toàn thể các tín hữu trong Giáo phận tường thuật lại các cuộc bách hại đạo trong lịch sử (Thư chung 1962)… nhất là việc ngài chính thức công bố quyết định tẩy chay tổ chức Ủy Ban Liên Lạc (UBLL) những người Công Giáo Việt Nam (không do Giáo hội tổ chức), và tuyên bố hình thức kỷ luật cho các linh mục và giáo dân nào tham gia, ngay vào ngay trong thánh lễ đại trào ra mắt Giáo phận, đã làm cho nhà nước nổi giận, quản chế ngài tại Tòa Giám mục. Ngài không được phép đi đâu ra khỏi xã Lưu Phương.

Trong hoàn cảnh bị quản chế, không thể đến được với đoàn chiên, Đức cha Phaolo đã thường xuyên viết thư chung hướng dẫn, an ủi, dạy dỗ mọi ngành mọi giới trong giáo phận, nhất là việc đọc kinh tối, sáng và học giáo lý (kinh bổn tại gia đình), nơi nào không thể đi được, thì họp tại nhà thờ, dự lễ thiêng liêng (cử hành phụng vụ lời Chúa, và rước lễ).

Trong suốt 40 năm lãnh đạo Giáo phận, Đức cha cố Phaolô đã viết ít nhất 52 lá thư mục vụ gửi cho hàng giáo sĩ và giáo dân trong giáo phận:​

• Cho hàng giáo sĩ: Riêng giáo sĩ, các thư luân lưu có tính cách mục vụ, từ những năm 1959, 1960, 1961, 1965, 1966, 1968, 1973; các thư gửi các linh mục, cấm phòng chung, suốt từ 1978-1990; các thư gửi các linh mục, sau mỗi lần cấm phòng tháng trong hai năm 1995 và 1996.​
• Thư luân lưu cho cả giáo phận (giáo dân trong các xứ đạo): Tết Nguyên Đán năm 1976, 1978, 1983, 1985, 1987, 1988, 1989, 1990, 1992, 1993, 1996; Tháng Đức Mẹ 1955, 1986, 1988, 1989; Tháng Mân Côi 1966, 1985, 1986, 1991; Tháng Trái Tim Đức Mẹ 1985; Năm Thánh Đức Mẹ 1987, 1988; Thánh Tâm Chúa 1961, 1988; Năm Thánh Cứu Độ 1983; Mùa Vọng 1982; Lễ Sinh Nhật 1983, 1984, 1985, 1988; Mùa Chay 1985, 1990; Chúa Phục Sinh 1984, 1985, 1987; Công Đồng Vaticanô II, 1962; Kỷ niệm 50 năm Giám mục bản quốc, 1983; Kỷ niệm 25 năm thành lập hàng giáo phẩm Công giáo Việt Nam, 1985; Vai trò giáo dân, thực tại trần thế, 1987; Quốc Khánh 1975, Quốc hội 1976, chống Trung cộng xâm lăng 1979; Cứu đói 1984 và 1988.​

Nội dung các thư dài ngắn khác nhau, nhưng luôn chất chứa một tấm lòng yêu mến tha thiết của một vị chủ chăn hết lòng phụng sự Chúa và Giáo hội, một tình thương “In caritate non ficta": "Tình thương không giả tạo”, như câu khẩu hiệu Giám mục ngài đã chọn cho đời chủ chăn của mình.

Đức cha Phaolô Bùi Chu Tạo (hàng thứ ba từ phải sang) trong chuyến hành hương Ad Limina 1996​

​

Mạnh mẽ - khí khái trong gian truân​

Suốt 40 năm trong nhiệm vụ chủ chăn, ngài được đánh giá là vị mục tử luôn hết tình với đoàn chiên bằng một tình thương không giả dối. Ngài đã cầm cự với thời gian, với thời cuộc, luôn luôn phấn đấu kiên cường, với phong độ khí khái, dẻo dai!

Con người nhó thó, thầm lặng, ít nói, nhưng nếu nói ra thì câu nao cũng như đinh đóng cột, và thế đứng của ngài lúc nào cũng bình chân như vại!

Trong vòng 40 năm lãnh đạo Giáo phận, ngài đã đem con số 60 ngàn giáo dân còn lại ngoài Bắc, sau cuộc di cư vĩ đại vào Nam năm 1954, trở về con số 130 ngàn giáo dân y như hồi xa xưa.

Sau năm 1954, số linh mục còn ở lại chỉ khoảng 30 người, để đáp ứng nhu cầu mục vụ, ngài cũng đã phong chức "chui" cho nhiều linh mục để họ cộng tác với ngài trong công cuộc loan báo Tin mừng. Nhiều vị trong số đó đã phải chịu tù đầy nhiều năm vì tội danh "làm linh mục".

Cách đây 23 năm, ngày 05/5/2001, Đức cố Giám mục Phaolô Bùi Chu Tạo đã trút hơi thở cuối cùng từ giã cõi thế sau hơn 92 năm làm con cái Chúa nơi trần thế.

Nhân ngày giỗ kính ngài, xin thắp nén hương lòng kính cẩn nguyện xin Chúa thương đón nhận linh hồn Đức Cha cố Phaolô về Nước Trời. Và khi vào Nước Trời, xin nhớ đến Hội thánh Chúa tại Việt Nam, nơi Đức cha đã hết lòng yêu mến bằng một "tình thương không giả dối".

05/05/2024

Viết dựa theo (ở đây) và các tài liệu khác​